سرنگ و انواع سرنگ

شاید کمتر کسی از بین خوانندگان این مطلب را پیدا کرد که تا به اینجای عمر خود به مطب یا بیمارستان مراجعه نکرده باشد و از آمپول یا سرنگ استفاده نکرده باشد و حتی درد آن را نچشیده باشد. اما باید به این نکته اشاره کنیم که سرنگ در عین سادگی یکی از مهمترین اختراعات بشر در حوزه پزشکی بوده است در طی سالیان متمادی باعث نجات جان بسیاری از بیماران شده است سرنگ یکی از ابزار های پر مصرف برای پزشکان می باشد و برای تزریق دارو به شکل های مختلف به بدن بیمار استفاده می شود.

سرنگ چیست؟

سرنگ پمپی است متشکل از یک پیستون  یا به قول انگلیسی ها شافت که در داخل یک استوانه شیشه ای یا پلاستیکی مدرج شده به سمت عقب و جلو می تواند حرکت کند. سرنگ مجهز به یک سوزن، نازل یا لوله زیرپوستی است که به هدایت جریان دارو کمک می کند. پیستون را می توان کشید و به داخل لوله فشار داد و به سرنگ اجازه می دهد مایع را از طریق سوراخی در انتهای جلوی لوله بیرون بکشد یا خارج کند. سرنگ‌ها داروها را به بدن تزریق می‌کنند و انواع مختلفی از مایعات بدن که معمولاً خون از سیاهرگ‌ها نی باشد را خارج می‌کنند . در بدو پیدایش سرنگ ها از فلز یا شیشه ساخته می شدند و قبل از استفاده مجدد نیاز به تمیز کردن و استریل شدن داشتند، اما اکنون از سرنگ های پلاستیکی و یکبار مصرف برای تجویز دارو استفاده می شود. این این محصول نیز در ابتدای کار به شکل وارداتی به کشور وارد و مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما رفته رفته شرکت‌های داخلی مانند آوا ، حلما،  سها  و  شفا و  شرکتهای دیگر نیازهای داخلی در این زمینه را پوشش دادند.

موارد استفاده سرنگ

• تزریق دارو به بدن بیمار
• خارج کردن مواد یا مایعات خونی یا چرکی از بدن
• 

قسمت های مختلف یک سرنگ

به صورت کلی اگر بخواهیم عنوان کنیم استوانه بدنه اصلی  سرنگ است که در آن می توان پیستون را به داخل هل داد یا بیرون کشید جنس آن از پلی پروپیلن ساخته شده است. در صورت کشیده شدن، مایع یا گاز داخل بشکه مکیده می شود. اگر فشار داده شود، مایع یا گاز خارج می شود.  پیستون نیز از پلی پروپیلن ساخته شده است. قسمت انتهایی پیستون  گسکت نام دارد. این بخش لاستیکی است که به انتهای پایینی پیستون متصل می شود.  از برگشت یا نشت مایع یا گاز به عقب در حین هل دادن یا کشیدن پیستون جلوگیری می کند. گسکت می تواند از لاتکس یا مواد بدون لاتکس ساخته شده باشد. از این رو، برای بیمارانی که به لاتکس حساسیت دارند، سرنگ بدون لاتکس به شدت توصیه می شود. قطر خارجی  نشان دهنده ضخامت استوانه سرنگ است. این مقدار در نهایت تعیین می کند که آیا سرنگ از نظر فیزیکی روی پمپ سرنگ قرار می گیرد یا خیر. اکثر سازندگان پمپ سرنگ، ابعاد سرنگ مجاز برای پمپ سرنگ را با حجم سرنگ نشان می دهند.  این رویکرد اغلب کارساز است  زیرا اکثر سرنگ های با حجم معین دارای OD مشابه هستند، اما OD برخی از سرنگ های تخصصی (گاستیت، فولادی و غیره) به شدت با همتایان معمولی خود متفاوت است. کاربران باید از OD واقعی اندازه سرنگ خود و همچنین حداکثر OD مجاز توسط پمپ سرنگ آگاه باشند.

قطر داخلی (ID) نشان دهنده ضخامت حفره داخل بشکه است که مایع در آن ذخیره می شود. این مقدار بسیار مهم است چرا که باید  بتوان نرخ جریان دقیق را روی پمپ سرنگ تنظیم کرد. نرخ جریان یک پمپ سرنگ بر اساس فاصله خطی است که پیستون سرنگ برای انتقال حجم مشخصی در زمان معینی باید طی کند. از آنجایی که حفره داخلی سرنگ یک استوانه است، فاصله خطی که پیستون برای طی کردن نیاز دارد را می توان بر اساس معادله حجم برای یک سیلندر تعیین کرد. اندازه درپوش پیستون سرنگ برای کاربردهایی که نیاز به برداشتن سرنگ دارند باید در نظر گرفته شود. در طول خروج، درپوش سرنگ باید توسط یک براکت روی بلوک فشاری پمپ سرنگ محکم شود. براکت‌های پمپ‌های سرنگ Chemyx طیف گسترده‌ای از اندازه‌های مختلف سرنگ با اندازه‌های مختلف درپوش پیستون را در خود جای می‌دهند. در برخی موارد نادر، سرنگ‌های بسیار کوچک یا سرنگ‌های بسیار بزرگ ممکن است دارای کلاهک‌هایی نباشند که در داخل براکت قرار می‌گیرند.

انواع سرنگ

سرنگ ساده و معمولی

سرنگ های ساده که معمولا در بیمارستانها ، درمانگاه ها و مطب پزشکان برای تزریق محلول ها داروها استفاده می شود از مرسوم ترین سنگ هایی است  که برای درمان های عمومی استفاده می شود.  از سوی دیگر از این نوع سنگ ها برای نمونه برداری مانند نمونه برداری از خون استفاده می شود . این نوع سرنگ ها معمولا  بعد از یکبار مصرف دیگر قابل استفاده نخواهد بود.

سرنگ انسولین

سرنگ انسولین یکی از رایج‌ترین انواع سرنگ‌ها، این سرنگ‌ها یک بار مصرف هستند روی آنها معمولاً علامت U-100 وجود دارد که نشان دهنده غلظت 100 واحد انسولین در هر 1 میلی لیتر است. و اغلب از یک سوزن ظریف استفاده می کنند. از سرنگ انسولین سوزن کوتاه BD می توان برای تزریق انسولین استفاده کرد. سرنگ‌های 0.3، 0.5، 1 سی سی اغلب برای تزریق انسولین استفاده می‌شوند.

سرنگ چند شات

سرنگ چند شات این سرنگ‌های ویژه به گونه‌ای طراحی شده‌اند که پس از هر بار تزریق از یک مخزن داخلی دوباره پر می‌شوند تا با استفاده از همان سرنگ چندین دوز مصرف کنند. این نوع سوزن ها به دلیل خطر آلودگی به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند.

 سرنگ استخراج سموم

  این سرنگ ها به طور ویژه برای استخراج اگزودا (زهر) از زخم بدون سوراخ کردن زخم طراحی شده اند. این سرنگ ها خلاء ایجاد می کنند که سم را از زخم خارج می کند

 سرنگ خوراکی

 اینها سرنگ هایی هستند که به عنوان ابزار اندازه گیری برای اندازه گیری دقیق دوز داروها استفاده می شوند. برای غذا رسانی یا رساندن مواد خوراکی ای به نوزادان، سالمندان و  حیوانات استفاده می شود

 سرنگ دندان پزشکی

 از این سرنگ ها برای تجویز محلول بیهوشی استفاده می کند. و همچنین برای تامین آب، هوای فشرده یا غبار به حفره دهان برای تمیز کردن مواد زائد از ناحیه ای که دندانپزشک روی آن کار می کند استفاده می شود.

سرنگ توبرکولین

 سرنگ های توبرکولین اندازه کوچکی دارند و حداکثر 1 میلی لیتر مایع را در خود جای می دهند. از آنها برای تزریق زیر جلدی یا داخل پوستی دارو استفاده می شود و برای انجام آزمایشات سل به نام PPD استفاده می شود.

سرنگ گاواژ یا گاوی

سرنگ گاواژ یا سرنگ گاوی از جنس پلی پروپیلن که در تجهیزات پزشکی کاربرد دارد ساخته می شود .  سرنگ‌ها گاواژ یا گاوی معمولاً در واحدهای ۵۰ و ۶۰ سی سی تولید و عرضه می شود.  باید به این نکته توجه کرد که سرنگ گاواژ یا گاوی دارای سرسوزن قابل نصب نیست چراکه از این سرنگ برای غذا دهی یا خوراندن داروها به شکل مایعات به حیوانات استفاده می شود.  در حقیقت کاربرد اصلی این سرنگ ها در دامپزشکی و گاوداری ها می باشد .  برخی مواقع از این سرنگ‌ها جهت غذادهی به طیور نیز استفاده می شود.

انواع سرنگ بر اساس تیپ

 سرنگ لوئر لاک Lure Lock

این نوع سرنگ به سوزن اجازه می دهد تا روی نوک آن بپیچد و در نهایت در جای خود قفل شود. بنابراین، این نوع سرنگ از خارج شدن  سوزن هنگام تزریق مایع یا دارو جلوگیری می کند. همچنین تضمین می کند که از نشت هر مایع تزریق شده جلوگیری می شود.  نوک سرپیچی این نوع از سرنگ  این امکان را فراهم می آورد که سوزن را پیچانده و در محل قفل کرد و اتصال ایمن را تضمین کرد  و از برداشتن تصادفی سوزن و تزریق دارو جلوگیری می کند. سرنگ های قفل مدلاین Luer و سرنگ BD با نوک Luer-Lok نمونه هایی از این نوع نوک ها هستند. رزوه های بیروی روی سوزن با پیچ های روی سرسوزن درگیر می شود تا آن را در موقعیت خود قفل کند. مقاومت بیشتری در برابر جدا شدن سوزن و ایمنی بالاتر ایجاد می کند و مناسب برای استفاده با مواد پیروفوریک برای استفاده با فیلترهای سرنگ برای کاهش خطر ترکیدن مفصل تحت فشار توصیه می شود.

سرنگ لوئر اسلیپ Lure Slip

 نوک لغزنده این سرنگ  یک اتصال اصطکاکی  مانند ایجاد می کند و کاربر باید توپی سوزن را روی سرنگ فشار دهد تا سر سوزن به سرنگ متصل شود سرنگ BD با سر لغزنده برای مصارف دیابتی و سایر مصارف، از جمله شرایط پس از عمل، کمبود ویتامین ها و داروهای داخل عضلانی استفاده می شود.  برای نگه داشتن سوزن در جای خود به اصطکاک متکی است.  روغن یا گریس روی نوک لوئر ممکن است از ماندن سوزن در جای خود جلوگیری کند. هنگامی که با فیلتر سرنگ تحت فشار بالا استفاده می شود، باید مراقب باشید زیرا ممکن است مفصل لوئر از هم جدا شود. نباید برای مواد بسیار خطرناک مانند پیروفوریک استفاده شود.  سوزن به سادگی از نوک Luer-taper به سمت پایین فشار داده می شود و بسیار محکم جا می گیرد. سرنگ های Luer-slip برای تزریق داروها یا مواد غیر روغنی استفاده می شود. بدون قفل، نمی توانند فشار بالای مورد نیاز مواد روغنی پیستون را تحمل کنند. اما بدون قفل، قرار دادن سوزن در نوک سرنگ آسانتر و سریعتر است.